Rysunek

 

Czym jest rysunek?

Rysunek jest dziedziną sztuki, w której dzieła powstają dzięki na-noszeniu na papierze śladów narzędzia, np.: ołówka, węgla, tuszu, kredek, a współcześnie także cienkopisu lub flamastra. W zależności od typu narzędzia można mówić o różnych technikach rysunkowych. Oprócz znanych już Wam technik opartych na linii i punkcie artyści rysują także tuszem rozwodnionym wodą, czyli stosują lawowanie. W czwartej klasie dowiedzieliście się, że każde z narzędzi rysunkowych zostawia odmienny, charakterystyczny ślad, zależny również od rodzaju podłoża.

Najważniejszą rolę w rysunku odgrywają poznane przez Was w poprzednich klasach linia, punkt i walor. Artyści dostosowują te środki wyrazu do zamierzonych efektów — stosują cieńsze lub grubsze linie, zakreskowują płaszczyzny gęściej albo rzadziej, w zróżnicowany sposób naciskają też narzędzia, uzyskując odmienną intensywność ich śladów. Sposoby te umożliwiają osiągnięcie wrażenia faktury. Aby wykorzystać w rysunku efekty odbitej powierzchni różnych przedmiotów, twórcy stosują frotaż. Współcześnie wykonywanie prac rysunkowych umożliwiają również programy komputerowe oraz aplikacje w tabletach i telefonach.

Rodzaje rysunku

Rysunek może być w pełni dopracowanym dziełem sztuki. Może również być szkicem, czyli projektem pracy, albo studium z natury, różniącym się od szkicu szczegółowym opracowaniem. Obecnie zarówno rysunki, jak i wybitne studia czy szkice uznajemy za pełnoprawne dzieła sztuki. Szkice i studia odgrywają rolę pomocniczą, głównie w malarstwie, rzeźbie i grafice. Rysunkiem technicznym posługują się m.in. architekci, inżynierowie i projektanci przedmiotów sztuki użytkowej. Rysunek, zwłaszcza w czasach przed wynalezieniem aparatów fotograficznych, miał wielkie znaczenie dla nauki — badacze uwieczniali w tej formie m.in. odkryte przez siebie nowe gatunki roślin i zwierząt.

Porównanie studium i szkicu pomaga dostrzec, jak odmiennie artyści mogą posługiwać się techniką rysunkową w zależności od celów. Rubens dokładnie zanalizował budowę i gesty dłoni, zestawiając obok siebie różne ułożenia rąk. Jego praca ma wielką siłę wyrazu, a staranność i drobiazgowość jej wykończenia pozwalają uznać studium za kompletne dzieło sztuki. Szkic z pism Leonarda da Vinci jest natomiast przykładem jednej z setek rysunkowych notatek, które uzupełniają jego pisemne rozważania. Rysunki służyły mu m.in. do szybkiego utrwalania wielu różnorodnych pomysłów, z których słynie ten renesansowy geniusz.

Zazwyczaj twórcy ukazują na rysunkach podobne tematy jak w obrazach, m.in. postaci, sceny z życia, widoki otoczenia i przedmiotów. Rysunek jest też podstawą karykatur, ukazujących w humorystyczny, prześmiewczy sposób ludzkie cechy, i komiksów — historii opowiadanych w formie ciągów ilustracji.

Niektórzy twórcy, zanim przystąpią do właściwej pracy, wykonują wiele szkiców przygotowawczych. W ten sposób określają wygląd elementów dzieła i ich kompozycję. Ukończona praca często różni się od początkowych rysunków, ponieważ artyści wprowadzają zmiany w trakcie tworzenia.